Van dekenfabrikanten tot Nobelprijswinnaars
Duizenden mensen passeren dagelijks op de Rijnsburgerweg. Honderden mensen hebben er gewoond. Tientallen schreven geschiedenis. Rijn Burger vertelt hier binnenkort hun verhalen.
Professoren
Menig eerste bewoner aan de Rijnsburger weg is professor aan de Leidse universiteit. En het zijn niet de minste, want twee zijn Nobelprijswinnaar. En dan zijn er nog veertien Rectores Magnifici en academici die tot ver buiten Nederland faam verwerven.
Een kleine greep uit de professoren met huisnummer:
3: Gerardus Jelgersma (psychiater, Jelgersmakliniek)
13: Eduard Meijers (ontwerper Nieuw Burgerlijk Wetboek)
16: Pieter Zeeman (Nobelprijswinnaar, Zeemaneffect)
23: Willem Einthoven (Nobelprijswinnaar, uitvinder Electrocardiograaf)
29: Rudolph Cleveringa (protestrede tegen Duitse bezetter)
43: Lourens Baas Becking (microbioloog, directeur Hortus Botanicus)
100: Jhr. W.J.M. van Eysinga (rechter Permanent Hof van Intern. Justitie)
139: Karl Martin (geoloog, eerste directeur van latere Naturalis)
Directeuren
De Leidse binnenstad kent rond 1900 tal van fabrieken, die niet erg gunstig zijn voor het leefklimaat. Op zoek naar frisse lucht wonen hun directeuren aan de Rijnsburgerweg.
Enkele directeuren met huisnummer:
19: P.J. van Hoeken, houthandelaar
20: J. Hartevelt, laatste telg uit distillateursfamilie
23: Jhr. C.C. Roell, Leidse Zoutkeet
25: H.W. Tieleman, Tieleman & Dros
105: F.C. Zuurdeeg, Wollendekenfabriek De Blauwe Klok
114: F. Stokhuijzen, Gas- en Electriciteitsfabrieken
118: W.F. Verheij, Van Wijk Textielfabrieken
148: J.A. Herwaarden, Leidsche Kalkzandsteenfabriek
153: B.F. Krantz jr, Lakenfabriek Krantz
154: C. Peltenburg, uitgeverij E.J. Brill
158: W.A. Schrandt, Wollendekenfabriek J.C. Zaalberg
160: J.C.A. Binnendijk, Clos & Leembruggen
Spraakmakers
Er zijn prachtige verhalen te vertellen van bewoners die op een opvallende manier hun sporen hebben nagelaten. We noemen er hier een paar:
7: Dr. Y.J. van der Meulen, tandarts, wint rechtszaak na ontslag in 1940 vanwege weigering Duitse kiezen te trekken, landelijk pleitbezorger van fluoride in drinkwater.
21: Dr. Pieter van der Hoog, arts, pelgrimsreiziger, bekeert zich tot de de Islam en is stichter van het cosmeticamerk Dr. van der Hoog.
44: Henri de Vogel, ambtenaar, later tabaksplanter op Java, die zich mengt in de Rembangse Affaire die tot een politieke crisis leidt.
52: Dr. Otto Finsch, etnograaf, wilde van Papoea Nieuw Guinea een Duitse kolonie maken, verzamelaar en curator van Rijksmuseum voor Natuurhistorie (nu Naturalis).
56: Jacob Brasser, legerofficier, auteur van de klassiekers Soldatenleven in de Indische wildernis en Jacht op Groot Wild in Nederlands Oost-Indië.
90: Dirk Stikker, aanvankelijk bankier, later directeur van Heineken, minister van Buitenlandse Zaken en secretaris-generaal bij de NAVO.
Zonderlinge karakters
Elke straat en weg kent zijn zonderlinge karakters die – soms tegen wil en dank – een plekje in de geschiedenis verdienen.
17: Arts-radioloog J.P. Sellink (van de Sellink-methode) verhuist gedwongen zijn klokkenmuseum van Oegstgeest naar de Rijnsburgerweg. Zijn Mercedes-cabrio verhuurt hij jaarlijks aan Sinterklaas.
135: Gerard Goudriaan, eeuwige student met schrijverstalent. Heeft een omgekeerde kamer: tafels en stoel hangen aan het plafond.
Wassenaarseweg 2: Helene ten Cate Brouwer heeft alle kenmerken van een vrouwelijke James Bond en ontpopt zich in de oorlog tot een dubbelspion.
En dan zijn er nog tot verbeelding sprekende namen als Pierre Daniel de la Saussaye Briët, jonkheren, baronnen en baronessen en een enkele graaf en gravin.
Verzetstrijders, onderduikers, verraders en oorlogsslachtoffers
Een hoofdstuk apart wordt de Rijnsburgerweg in de Tweede Wereldoorlog. De ruime huizen bieden legio mogelijkheden, worden soms door de Duitsers in beslag genomen of zelfs vernietigd. We noemen alvast een paar voorbeelden:
16: Hilda Scheltema-Schonfeld: tandarts in het verzet, herbergt 21 onderduikers
78: Professor W.F. Suermondt, zijn villa vernietigd vanwege Duitse verdedigingswerken
93: Duitsers verbouwen de Kweekschool voor Onderwijzeressen tot Deutsche Schule
105: Uilkje (Ula) Grobbe werkt als koerierster voor het verzet
136: mr. Jan Kessler, Intelligence Service, gevangen genomen, gemarteld en overleden
163: Pension Pollack biedt onderdak een onderduikers en verzetsstrijders
Van vijf bewoners weten we van hun deportatie naar een concentratiekamp.
Recent is in een tuin een unieke particuliere bunker aangetroffen.
Middenstanders op stand
Aan de weg wonen niet alleen directeuren. We vinder er ook de banketbakker, de slager, de meubelwinkelier, de juwelier en een klein legioen tuinkwekers.
Schrijvers en kunstenaars
Schrijvers als Jan Wolkers (151) en F.B. Hotz (75), kunstschilders als Adolf van Dijk (37) en Willem Hendrik Mühlstaff (52).
Studenten aan de Rijnsburgerweg
Met twee zusterflats op nr 10, de ‘hunkerbunker’ op 124 en talrijke hospita’s met ruime huizen is de Rijnsburgerweg geliefd bij studenten.
Rijke weduwen
Een apart plekje verdienen de (tal)rijke weduwen die zich na het overlijden van hun echtgenoot aan de Rijnsburgerweg vestigden.
